Jesus the Christ … is Lord

Bob Dylan-a hla phuah leh a sak nghàl chu, “You’ve Got to Serve Somebody (Tuemaw Rawng tal i bàwlsak a ngai),” tih a ni. Tùnlai thalai hawi khawthawng zau chin hi chuan an hre teh asin! Chutih kârin, ka zàwt ve khiah a che — Tu rawng nge i bàwl  ve le?

Thil hi hre chiang chiah lo deuh hian hun tam tak a lo khawh ral ve theih hle a ni àwm e! Kum AD 1974 chhova zaimi làr tak ABBA an tih te kha in la hria em? An zînga Sambuangi Mizoten kan tih huai huai-i kha a hming tak han inzàwt ta thut ila —kan hria ang emaw chu le? Mi tam zàwk chuan Sambuangi ti ang chuan kan hre hneh viau; mahse, a hming tak kan hre meuh em? ’Meuh lovem! I la hre ngai lo a nih pawhin hei hi en teh —Agnetha Faltskog a nia làwm! I hre ta chiah! Ngai teh! Kan hriat satliah, kan hriat chian si loh hi a lo tam thei hle mai.

Messia zuitu —Kristian an tih te, Hebrai tawng pawha Meshîhîîm-te chuan, ‘Isua hi Lalpa,’ a nihzia an puang uar hle thìn. Vawiin thleng pawhin he phrase tho (Isua hi Lalpa a ni [Jesus is Lord]) hi uar taka hman a la ni reng. Stickers chi hrang hrang —Window Decals an tih leh Plastic thilte hmangin sumdàwnna mawihnai tak a tling thìn zu nia!! Ngai teh! Isua hi Lalpa a ni tih thu hian zùn a nei thùk viau niin a lang!

‘Disciple’ tih bu—Juan Carlos Ortiz-a ziak hi i chhiarsak ve tawh em? Chu lehkhabuah zet chuan Ortiz-a’n, ‘Spain tawnga Lalpa tih thumal hian a awmze dik tak a phawh phàk loh mai bàkah—a awmzia a hloh,’ tiin zuk ziak a! Lalpa tih chu Spain tawngin Señor a ni a; Pu tihna hi señor tho a nih thu a ziak! Isua chu Señor a ni a, Rova pawh señor ve tho a nih tàk chu! Pu [Señor] Rova, Pu [Señor]  Râla, Pu [Señor] Zaia, Pu [Señor] Isua! Spain tawngah ngat chuan, ‘Isua hi Lalpa a ni,’ tih thu hian a awmze ril tak a hloh chiang hle hi a lo ni!! Mizo tawngin, ‘Isua hi lal a ni,’ kan ti mai pawh a; lal (king) aia chungnung zâwk Lalpa (Lord) nih a phû zâwk lo’ng maw?

‘Lalpa’ tih awmzia chu :
Isua khawvèl lèn lai ni te khân a kawh a dang zar zu nia! Grik-ho leh Rome-ho uap kha a na hreih hrawih bawk a, lalpa tih thumal mai pawh khàn a chèk thùk hle thìn! Hawihhàwmna tawngkama ‘ka pu’ tihna tlukpuia hman a ni bawk thìn.

Lalpa tih chu—mi hnuaihnung zàwkten an chunga lêngte an koh dàn a ni thìn. Lalpa tih chu saltângten an pute an koh thin dàn pawh a ni. Lalpa tih chu milem-be miten an pathiante an kohna pawh a ni bawk (Paula pawhin ziakin a dah a, “… chutiang pathian tam tak leh lalpa tam tak,” tiin —I Korinth 8:5).

Rom lal Kaisara-te phei chuan pathian anga chibai inbùktîr an lo ngiat thìn. Saltâng neitute leh ram bung hrang hranga lalte kha lalpa tia koh leh biak hial an lo ni tawh bawk thìn—chùng lalho chungah chuan thuneihna sâng filawr ber, lalpa pakhata an neih thina chu Kaisara ngei kha a ni thìn asin! Rome Lalramah khân hna thawktute leh sipaite khàn he thu, “Kaisara hi lal a ni,” tiin chibai an lo inbùk tawn thîn a. Chu tak mai chu Kristian mi hmasate tân khân harsatna hmatàwng a ni lo thei ta lo! Kaisara chu Pathian anga an biak loh vaih chuan tihduhdahna hmachhawn tùr an ni ta mai thìn a ni! Catacomb (ka-tei-kum) Martar-te kha i hrechhuak thiam mai em?  Ngai teh, an rilruah khân Kaisara kha thuneihna sâng ber kawltu a ni thei mawlh si lo! Iesua chu Lalpa-ah an ruat thìn zàwk si a. An va entawntlàk èm!

Misualte tân pawha Lalpa a ni :
Kristiante tiduhdaha ùmtu—Saula khàn Damaska daifèma a dinpui zawh tàk ngang loh thil a tawn a, a kamchhuak hmasa ber kha eng dang a ni lo, “Lalpa, tunge i nih?” a ti a. Tin, Lalpa chuan, “Yahshua, i tihduhdah hi ka ni e…” (TT 9:5). Tichuan, Saula chu ni thum zet khaw hmu lovin—ei leh in lovin (9:9) a awm a; Messia ni thum leh zan thum nun ram a rawn daipui ve tan dâwn ta! A chiang dâwn mang e—thil chìk mi Chris Byworth-a chuan, “Paula’n Lalpa tih hi vawi 222 a hmang,” tiin a lo chhùt chhuak ta hial a ni!

Mi ngawhngawl leh rin kawnga tihmawh tak Thoma’n thu ngaihnawm deuh a dawng a, “… Ring lovin awm suh la, ring rawh,” titu hnènah chuan, “Ka Lalpa leh ka Pathian,” (Johana 20:28) tiin a ko zui thei ve ta! Hallelu Yah!

Abib 14 tlai pahnih inkâr (3PM-6PM) a thlen dâwn tèp khân Isua sîra mi sual an khenbeha chuan, “Isua, Lalpa, i Lalrama i lo kal hunah chuan min hre reng rawh,” a ti. [Jesus, Lord, when you come in Your kingdom, remember me] (KJV-II, Luke 23:42).

Keimah avânga misuala an chhiar—a laia an khenbeha chu kei anga misual chuan a vawikhat kohnaa Lalpa a ti thei mai hi a va vànnei tak èm!  “I kâin Isua chu Lalpa a ni tih i tan a, mitthi zîng ata Pathianin a kai tho tih i thinlunga i rin chuan, chhandamin i awm ang,” (Rom 10:9) tih thu ril èm èm mai hi Isua kianga khenbeha khàn thilthlâwnpêk chhandamna —a thih dâwn dârkârah a dawng ta! Isua kha tho leh ngei tùr a ni tih a hriat chian avàng leh Lalram thar dina rawn kal leh tùrah a beisei thui tlat a ni!

Vàn mite tân pawha Lalpa a ni :
Ethanim 15 intan zàn Bawkte Kùt, 4 BC khân vàntirhkohte chuan beràmpute hnènah, “Vawiinah hian in tân Davida khuaah Chhandamtu a piang ta, Lalpa Krista chu [Christ the Lord]…” (Luka 2:11) an ti.

Chumi hnu, kum 30 vêlah Zirtîrte zînga rothap deuh bera ngaih Petera phial phual pawhin Isua hmai hmaa a kamchhuak thu hmasa ber chu, “Lalpa, mi kalsan rawh, mi sual ka nih hi,” (Luka 5:8) a ti zu nia! Lalpa hmaah a sual thupha a chawi a ni.

Tin, Isua vànlàwn hnuah lehzèl pawh AD 30 kuma Pentecost [Sivan 8]-ah khân, “…Isua, in khenbeha ngei kha, Pathianin Lalpa leh Krista ni fàwmin a siam ta tih, Israel hnam tinin hre mawlh rawh se,” (TT 2:36) a ti tuar tuar mai!

Kornelia in chhûngah pawh, “Isua chu mi zawng zawng Lalpa a ni…” (TT 10:36) tiin Petera’n a puang a ni. Mi zawng zawng Lalpa a ni nain, kan Lal-tìr tak tak meuh em? “In thinlungah Messia chu Lalpaah ruat/chhep hrang thianghlim [sanctify] rawh u,” (I Peter 3:15) a ti thùk ril lehzual cheu.

Jakoba chuan, “Ropuina Lalpa,” tiin Isua chu a ko (Jakoba 2:1).
Juda chuan, “kan Hotu leh kan Lalpa neihchhun,” (Juda 4) tiin Isua thlavàng a hauh ral rak.

Hmangaih Johana chuan, “Lalpa a nih saw,” tiin, kìrleh  Petera hnènah Isua chungthu a hrilh (Joh. 21:7)

Amah Isua (Yahoshua) ngeiin :
Kesil leh Zanriah hnuhnùng Isuan a zirtîrte a kìlpui zàn khân, “Nangnin Zirtîrtu leh Lalpa mi ti thìn; in ti dik e, ka ni ngei rèng a. Kei Lalpa leh Zirtìrtu mahin in ke ka sil chuan, nangni pawhin in ke in insilsak tùr a ni. In chunga ka tih ang hian, nangni pawhin in tihvena tùrin ka tihhmuh che u a ni si a,” (Johana 13:13-15) a ti. Hotu nihnaa chhiahhlawh nuna rawng bâwltu ni tùrin min tihhmuh ta!

Pawipang leh mamawh tinrêng thlenna atân pawh, “Lalpa, ngai teh, i hmangaih kha a dam lo ve,” (Joh. 11:3) tiin zualko an tlàntìr a ni. Johana hian, “Lalpa,”  tia kotu chi hrang hrang he Johana 11-ah ringawt pawh hian a lâwr khàwm tam hle. “Ring e, Lalpa; Messia, Pathian Fapa, khawvèla lo kal tùra chu i ni tih ka ring e,” (Joh. 11:27). Beiseina tha zawng zawng an nghahna Lalpa a nihzia pawh, “Lalpa, heta awm ni la chu, ka nuta a thi lo tùr,” (11:32) tia chauhthubarawh titih/hmeichhe thu-dàwn ni àwm tak tak te kan hmu a ni! Chu mai a  ni lo—rinna ngheta innghat a ni.

A nih leh Pilata hmaah khân Isuan Lal/Lalpa a nih a puang em? Mizo tawng Bible-ah chuan, “Judate Lal i ni em?” tia zawhna kha , “Ni e,” (Matt. 27:11) tia chhâng mai ni àwmin kan nei bîk a. A mak khawp mai! Sàptawng lamah chuan, “Are you the king of the Jews?” And Jesus said to him, “You say (it),” [King James II] tih a ni daih thung. Isuan, “Ni e,” a lo ti hran hauh lo!! “I sawi alàwm!” tiin a thluaithlum sak thung a ni!

Engti kawng pawhin, Isua chu “Lalpa a ni.” Grik hmeichhia, Suro-Phoiniki mi pawh khàn, “Lalpa” a lo ti lawm lawm a ni. (Mark. 7:28) Tholeh Isua khàn a thawh leh hnu kum 60 emaw vèlah, “Lalte Lal, Hotute Hotu [King of kings, and Lord of lords]” tiin a intârchhuak nawn leh a ni (Tp. 19:16). A inlârchhuak leh ngei dâwn! Chutih hun chuan kan Lal a ni takzet ang em —Ama lam atangin a chiang fel tawh ang. Amah Isua hi duhtui tùr zâwk a la ni leh dâwn a, “Nangnin eng atân nge, ka thu zàwm si lo va, ‘Lalpa, Lalpa,’ mi tih thin?” (Luka 6:46) tia inchhuahchhalhna tùr thu kan hmu leh si!

“Lalpa, Lalpa, mi ti nazawng chu vàn ramah an lùt lo vang a; ka Pa vàna mi duhzâwng titu erawh chu an lùt ang. Chumi niah chuan mi tam takin, “Lalpa, Lalpa, i hmingin thute kan sawiin, i hmingin ramhuaite kan hnawt chhuakin, i hmingin thil mak tam tak te kan ti thìn love’m ni?’ an la ti ang. Chumi hunah chuan, ‘Nangni thil sual tite u, ka hre ngai lova che u, ka hnèn ata kal bo rawh u,’ tiin, anni chu ka la hrilh ang,” (Matt. 7:21-23) tih thu hrilhhaithlàk leh zahthlàk tak tùr a awm ngei dâwn tlat!

Thupèk Sawm zàwm duh chuang si lovin, ‘Lalpa, Lalpa,’ tia kotu satliah khawvèl ram zauvah hian kan tam ta! ‘Lalpa, Lalpa,’ tia kotu chuan Lalpa thu a zàwmin —a pawi-sa tùr lah nì! A thu pawisa lova Lalpa Lalpa tia kotute hnènah Lalpa vèkin, “ ‘Nangni thil sual tite u, ka hre ngai lova che u, ka hnèn ata kal bo rawh u,’ tiin, anni chu ka la hrilh ang,” a ti! Thil sual tite u, tih hi Grik tawngin anomia an ti. Anomia chu ‘Dàn tel lo, Dàn zawm lo’ tihna a ni. “Lalpa, Lalpa”  tia hmingthat hlawh tawh te tâna zângkhua a bungbut leh hun tùr a ni tlat mai!

A Chhiahhlawh—a rawng bawlsaktu kan nihna :
Isua hi Lalpa a ni kan tihna chhan chu—a rawng bâwltu, a chhiahhlawh, sala a mante kan nih vàng a ni. Lal chu Hotu, Neitu, Pu a ni miau si a. Hotu an awm chuan chhiahhlawh an awm ve a ngai a ni! Neitu a awm chuan neiha kha a awm tel a ngai bawk. Tuemaw Lalpa a nih chuan, sal/chhiahhlawh an awm tel ngei a ngai. Messia kha kan Chhandamtu ni chauh tùrin a thi hlei ne’m —kan Lalpa pawh a ni bawk a ni! A nuam chinah chauh a ni lo, Messia nghàwngkawl bahpui tùr kan ni zâwk (Matt. 11:28). Khawngaihnaa Chhandamna mai kha a tàwk em ni? —Ephesi 2:8.9 i chhiar zawh hnuin chàng 10-na kai chho leh teh —Thil tha ti atân Krista Isuaah chuan siama awmin (workman- ship, created in Christ Jesus for good works) tih a nih kha! Ringtute hi thuawih zui tùra chhandam kan ni.

“Tumah mahni tâna nung kan ni lo va, tumah mahni tâna thi kan ni hek lo. Kan nun chuan, Lalpa tân kan nung a; kan thih pawhin Lalpa tân kan thi a ni si; chuvàngin, kan nun pawhin, kan thih pawhin, Lalpa ta kan ni. Messia thihna leh a lo nun lehna chhan chu, mi nung leh mitthi Lalpa a nih theihna hi a ni si.”                 — Rom 14:7-9

Isua chu kan Lalpa a nih avàngin a chhiahhlawhte kan ni. Chhiahhlawh chuan rawng a bàwlsak thìn. Chhiahhlawh chuan a Pu thu a zàwm kim thîn. A thupêk zawng zawng hlen famkim thei pawh ni ila—Bawi thahnem lo kan ni! He thu hi i nunpui zêl ang aw—

“He rilru, Krista Isua pawha awm bawk kha, nangmahniah awm rawh se; ani zawngin Pathian anga awm a, Pathian tluka awm chu thil thlàkhlelh hleih theihah a ruat lo va, mihringte anga lo piangin, bawi angah a insiam a, amah leh amah a intitlâwm ta zàwk a. Tin, mihring anga lo awmin, a inngaitlâwm a, thi khawp hiala thu zàwmin a lo awm ta a, kraws-a thihna ngei chu. Chumi avàng chuan, Isua hmingin mi tin—vàna mi te, leia mi te, lei hnuaia mite nèn —an thingthit nân leh, Pa Pathian tihropuina tùrin, “Isua Krista chu Lalpa a ni,” tiin, lei tinrêngin a puan nân, Pathianin Ani chu nasa takin a chawimawi ve ta thung a, hming zawng zawnga hming chungnung ber (YAHSHUA = Yah chhandamna) chu a pe ta a.             — Philippi 2:5-11